Ishte e shtuna e shtatë radhazi që dy orët e takimit me babanë do i kaloja në shoqërinë e miqve të tij, ish shokë të gjimnazit.Ata e kishin bërë zakon prej rinisë së parë të mblidheshin çdo mbrëmje së bashku, tek pema e dytë e blirit, në rrugën që ndan Ministrinë e Mbrojtjes me parkun “Rinia”, në bordurën e trotuarit këtej parkut, thuajse në një vijë të drejtë me monumentin e Stalinit , afro 40 metra larg tij. Mua më pëlqente shumë nga shoqëria e babait veçënarisht Franko Kola, një ekonomist agrar që vinte drejt, sa zbriste nga autobuzi i fermës, tek vendi i takimit.Ai, në vend të përshëndeste, pyeste babain apo kush të kish shkuar i pari :
-As sot?
Dhe merrte të njëjtën përgjigje:
-As sot, as mot, as kurrë.
Që herën e parë mësova çdo të thosh kjo parullë.
Medemek Lenini, para galerisë së arteve e ftonte, me dorën e shtrirë Stalinin, për një kafe dhe ky, këtej bulevardit, me dorën e fshehur mes dy kopsave të gjoksit të palltos, i përgjigjej: “falemnderit, sa e piva!”, duke mos ja pranuar ftesën.
Ja tregova këtë histori Gon Kaculit sot, pas orës së fundit të mësimit, tek i tregoja të dy monumentet në bulevard, dhe ai u shkri se qëshuri.
-Çelik apo baltë e pjekur janë ?- pyeti Gon Kaculi për Leninin dhe Stalinin.
Ishte një pyetje që mua s’më kish shkuar asnjëherë në mendje.
Goni nuk kish as dy javë që kish ardhur nga Gjirokastra në klasën tonë dhe unë mora përsipër t’i tregoja Tiranën.Më vinte gjynah tek rrinte i vetmuar në bangën e fundit.
Ai tani më bënte një pyetje që unë s’dija ti përgjigjesha.
-Mos u mërzit se e mësojmë shpejt, – tha ai dhe u ul e mori një grusht me guriçka dhe, sa hap e mbyll sytë, i vërviti mbi Stalinin.
Guriçkat ranë si breshër mbi monument.
-Metal, si i Çerçizit… – tha Gon Kaculi duke fshirë duart.Në Gjirokastër e kemi më kollaj këtë provë se Çerçizi është më i ulët se këta,prandaj…
Goni se mbaroi dot fjalën kur një burrë me borsaline i tha diçka tek veshi dhe ai më kapi mua për krahu dhe ia mbathi i pari për nga Shallvaret.
Unë pas tij. Asaj rruge kam shtëpinë. Ndalëm tek sheshi para saj.
-Çfarë të tha ai burri në vesh ? – e pyeta unë duke dihatur dhe ai mu përgjigj po duke dihatur.
-Mbathjani me vrap,më tha, se kush hedh gurë mbi Stalinin e fusin në burg. Dhe unë e di si është burgu. Babai im është në burg, – tha Goni duke fshirë duart me pluhur në pantallonat e tij prej doku.
Unë kisha dëgjuar se prandaj Goni kish ardhur në Tiranë tek gjyshja. Kish mbetur vetëm qëkur i kish vdekur nëna ndërsa babain e paska në burg.
E ftova Gonin të shkonim në shtëpinë time dhe të hanim çfarë më kish përgatitur nëna, ta ndanim përgjysëm pjesën time.Dhe ai pranoi.
Nëna për fat kish bërë byrek me spinaq dhe në tavolinë ishin dy pjesë të barabarta.
Unë e mora njerën dhe e ndava në dysh. Ja zgjata Gonit njërën gjysmë.
-Po kjo tjetra, e motres? – pyeti ai duke kafshuar i uritur byrekun.
-S’kam motër.
-E vëllait atëhere?
-As vëlla s’kam.
-Po e kujt është more? – pyeti ai ndërsa sa s’mbytej tek mbllaçitej.
-E atij…
-Babait?
-Jo babait, unë kam baba.
-Po e kujt atëhere? – pyeti ai gjithë duke u mbllaçitur.
-Atij pra.Të dashurit të mamasë.
Goni përpak u mbyt. E mbajti me dorën e majtë shukun e byrekut që nxori nga goja. Unë i zgjata gotën me ujë. Ai piu pak.
-Çfarë thua, o loqe ? Je në vete? – më pyeti me sy të zgurdulluar.
-Nuk i them dot babi. Se si më vjen. Edhe ai nuk ma kërkon t’i them babi.
U ulëm mbi divan të dy dhe unë i tregova Gonit se sot ishte e shtuna e shtatë që dy orë mbasdite i kaloja me babanë tim qëkur mami me babin u ndanë edhe me gjyq. I thashë se nuk e dija pse ishin ndarë tamam-tamam, dhe se nuk i kisha parë të zihen asnjëherë me njëri tjetrin. Edhe të putheshin si dikur në korridor para se babai të nisej për në punë kisha dy vjet që nuk i shihja. Atëhere babai do të ketë kuptuar që mami nuk e desh më se që atëhere nuk putheshin më në…
Unë i tregoja Gonit ç’dija për marrëdhëniet në familjen time dhe ai më dëgjonte si i ngrirë me copën e vogël të byrekut në dorë.I thashë se babai, meqë gjyqi i’a ngarkoi mamit rritjen time, ja dha asaj shtëpinë tonë që unë të kisha dhomën time ku të flija e studjoja rehat ndërsa vetë rrinte në hotel.
-Po ky i dashuri i mamasë si është? – pyeti Goni zëpak sikur të kish frikë se e dëgjonte njeri.
-Nuk është njeri i keq. Me mua sillet shumë mirë. Mamane e do shume. Tek ne rri, ka shtatë javë.
-E ka takuar ndonjëherë babai yt këtë… si i thoni ju, të dashurin e mamasë? – tha ai kurioz.
Unë u përpoqa të sillja në mendje ndonjë skenë kur ishin takuar ata dhe s’po e gjeja dot.
-Jo, s’janë takuar,- i thashë Gonit.
-Po kobure ka babai yt?
-Kobure?!Revole thuaj. Ka si s’ka. Ai është oficer.
-E mirë, tha ai si i lehtësuar. – Kur të takohen ballë për ballë do të më kujtosh.
Gon Kaculi, më i vogël se unë në trup, me një palë syze me xham të trashë, « si byth kavanozi i paska » tha Bardh Kokonzi kur nëndrejtoresha e solli në klasën tonë dhe kur Goni s’dinte ku t’i ngulte sytë para se të ulej në bangën e fundit nga muri, pra ky Gon, e la copën e vogël të byrekut në pjatë dhe duke dalë nga dera e jashtëme tha sërish, me sy që i shkëlqenin si të shqarthit pas « bythës së kavanozit », se do e kujtoja kur ata të dy « dashnori i satëme dhe yt atë » sipas tij, të ishin ballë për ballë.
. . .
Unë isha i pari tek pema e dytë e blirit, 40 metra larg Stalinit, këtej trotuarit përballë cepit të Ministrisë së Mbrojtjes ku përplaseshin, siç thosh Franko Kola, të dyja rrymat kryesore femërore të Tiranës të fillimviteve 70-të, ajo me ato « tradicionalet » që vinin nga lindja, kalonin pranë xhamisë dhe përgjatë bulevardit ndeshnin fare pranë nesh ato « modernet » që vinin nga rruga « Myslim Shyri » në fund të së cilës, çdo mbrëmje, perëndimi përgjakte të njëjtat re.
Edhe pse nuk isha unë ai që në drekë kish hedhur gure mbi Stalinin por Gon Kaculi prap kisha frikë ta shihja statujën e tij dhe po rrija i fshehur mbrapa pemës.
-As sot ? – më pyeti Franko Kola duke më zgjatur dorën për « qe palla!».
-As sot, as mot, as kurrë! -i thashë unë duke ja përplasur pëllëmbën time të vogël mbi pëllëmbën e tij.
-Ai sikur të jetë nga Gjirokastra, o burrë.
-Kush ? – pyeta unë duke kujtuar se Franko e njihte Gon Kaculin.
-Ai pra, tha Franko, duke bërë me kokë nga Stalini.-As një kafe s’pranon t’i japësh se ka frike mos paguaj kur t’i vijë radha, – tha prap Franko.
Unë, edhe pa thënë ai ashtu, që më parë kisha krijuar një përshtypje se Lenini ishte më i mirë e më babaxhan se Stalini edhe pse gjyshi im nuk i thosh, kur binte fjala Leninit baba, por atij përballë tij:Baba-Stalin!
Dy minuta më vonë në vendtakim erdhi edhe babai im. Unë ju hodha në qafë. Ai më puthi flokët ndërsa unë nuk ngopesha dot me shijen që jepte lëpirja e bulës së veshit të babait tim.
Më pëlqente shumë kjo shije.
Më ish fiksuar qëkur, pesë vjet më parë, kur ai jetonte me ne.
Mami vuri alarmin kur erdhi nga puna se unë isha shumë i nxehtë dhe duhesha çuar urgjent në spital.Babai, vrikthi më mori hopa. Unë ju lidha në qafë dhe ai pa pritur autobuzin në qendër zuri të vrapojë drejt spitalit që ishte tre stacione autobusi larg .Ai vraponte me mua në krah dhe unë, kur hapja sytë ndërsa thithja si sisë bulën e veshit të babait, shihja mamin që skuqte nga vrapi, me ca rroba të mia në duar.
Të njejtën shije, si atëhere,po ndjeja edhe këtë të shtunë të shtatë të takimit dy orësh me të, dhe me sy mbyllur në supin e tij, nuk e di pse, më shkoi në mendje sa fatkeq ishte Gon Kaculi që e kish babain bashkë me bulat e veshëve në burg.
I hapa sytë për të zbritur në tokë kur…
Në fillim të rrugës duke ecur për nga ne, as 70 metra larg po vinte drejt nesh ai, i dashuri mamasë.
Zbrita nga krahët e babait dhe bëra kujdes që të mos vritesha nga revolja që ngrihej mbi këllef, tek rripi i mesit, në të majtë të ijes së tij.
U fsheha mbrapa pemës dhe mbylla sytë. « Syzebythkavanozit » po i dilte fjala.
Po mendoja se sa larg ishte tani nga pema i dashuri i mamasë.
Po sikur babai vërtet të nxirrte nga këllefi revolen dhe t’ja numëronte në ballë të dashurit të mamasë si Çerçizi bimbashit ?!
-Pse ta vrase?-pyeta veten.
-Po i ka marrë gruan, si pse!- më tha vetja me zërin e Gon Kaculit.
-Po edhe babai e ka një të dashur. Edhe ai është i dashuri i mamasë për një fëmijë tjëtër. Do të më vinte mirë mua të ma vrisnin babanë se do një grua tjetër.Kurrën e kurrës.
– Po Goni pse të pyeti për revole ?-pyeta veten prap.
-Se ai mendon si gjyshi,burrat kur zihen nuk përdorin fjalët por koburet, – më tha vetja prap me zërin e Gonit
-Do plasë më duket,do plasë! – tha vetja.
Babai preku revolen. Unë gjithë me sy mbyllur llogarita sa afër ishte tani i dashuri mamasë. Mu bë sikur babai e shkuli revolen nga këllëfi, ja drejtoi të dashurit të mamasë dhe…
-Mirëmbrëma Land Buci!
Ishte zëri i të dashurit të mamasë që përshëndeti babanë tim.
-Mirëmbrëma Tur Bako!
Ishte zëri i babait tim që përshëndeti të dashurin e mamasë.
-As sot?! – tha Tur Bako.
-As sot, as mot, as kurrë, – ju përgjigj me të qeshur Land Buci, babai im.
-Kalofshi mirë! – uroi Tur Bako, i dashuri i mamasë time dhe zëri i tij u s’fumua.
Unë hapa sytë. Asgjë nuk kish ndodhur. Gon Kaculi ia kish futur kot.
Mora frymë thellë dhe dola nga mbrapa pemës, ballë për ballë me babanë.
-Baba, ti i fole atij?
-Kujt? – tha im atë dukë më vënë dorën mbi flokë.
Franko Kola bënte sikur se kish mendjen tek ne.
Unë nuk ju zura emrin në gojë Tur Bakos.
As « i dashuri mamase » nuk thashë këtë herë.
Atëhere babai u ul në gjunjë dhe duke më parë drejt në sy më tha:
-Ka tre arësye që unë i flas Tur Bakos. E para:e kam shok gjimnazi.E dyta: e do shumë mamin tend…
-Dhe e treta? – e pyeta edhe unë duke e parë drejt në sy.
-Dhe e treta e vërteta : mami yt më ka thënë se ai sillet shumë mirë me ty.
. . .
Babai im kish të drejtë.Por të drejtë kishte edhe Gon Kaculi të mendonte ashtu.
Babai i tij, Bardh Kokonozi ma tha gjate orës së botanikes, ishte në burg përjetë se një ditë,kur kthehej papritur nga shërbimi në shtëpi, i sëmurë keq prej një krize veshkash, që e kish kapur në çadër me ushtarët dhe desh të shtrihej një orë e më parë në krevatin e shtëpisë, kish gjetur mes çarçafëve të bardhë, gruan e tij, mamanë e Gonit pra, lakuriq fare-fare me dashnorin.Kish nxjerrë nga brezi kuburen dhe ja kish numëruar të dyve në kushtet e një tronditje të jashtëzakonshme shpirtërore. S’të besohet?
Unë e besoja por kokën nuk e ktheja dot nga banga e fundit ku rrinte Gon Kaculi.
Tell us how can we improve this post?
